Ko e fatongia ‘o e ‘ofisi pālēmia ke tataki mo fokotu’utu’u ‘a e ngaahi fatongia faka-e-taki ki he pule’anga fakalukufua ke tokonia ‘a e ngaahi palani fakafonua pea mo hono fa’u ‘a e lao.

Na’e fa’u ‘ihe malumalu ‘o e konisitutone pea mo e Lao ‘a e Pule’anga, pea ‘oku fuesia ‘e he ‘ofisi ‘a e fatongia mahu’inga ke fakahoko ‘a e fakahinohino faka founga ngāue pea pehē mo hono tataki ‘o e pule’anga mo e ngaahi ngāue faka-pule’anga fakatou’osi, ‘a ia ‘oku mahu’inga ki he pule’i lelei pea mo e fai tu’utu’uni.

‘Oku fēnāpasi ‘a e ngāue ‘a e ‘ofisi pea mo e fa’unga ngāue fakalakalaka ‘a Tonga II (Tonga Strategic Development Framework II(TSDF)) ‘i he tataki fakataukei ‘oku mahu’inga ki hono mapule’i mo sivisivi’i ‘aki ‘a e fakalakalaka kimu’a ‘o fakama’unga ki he tupu faka’ekonomika, fakalakalaka ‘o e fa’unga ‘oe fonua ka e pehē kihe ngaahi taumu’a fakasōsiale.

Pea makatu’unga ‘i he’ene tataki ‘a e Kapineti, palani fakafonua, fa’u ‘o e lao, liliu fakatisitale, pea mo hono pule’i faka-lotofonua, ‘oku tokoni hangatonu ‘a e ‘ofisi ki hono fakatupulekina ‘a e ‘ekonimika ‘o Tonga ‘aki hono fokotu’utu’u lelei ‘o e ‘u sekitoa hangē ko e mo’uilelei, ako, langa fakalakalaka, pea mo e fengāue’aki fakavahe.

‘Oku mātu’aki mahu’inga ‘a e pule’i mālohi ki he ngaahi fakalakalaka ma’ae ngaahi siteiti ‘oe fanga ki’i motu iiki, pe ‘oku ‘iloa koe Small Island Developing States (SIDS) hangē ko Tonga.

Pea ko e ‘uhī ko e ngaahi faingata’a makehe ‘oku fehangahangai mo e SIDS, hangē ko e uesia ngofua ‘i he ngaahi fakatamaki faka-e-natulā, fakangatangata ‘a hono ma’u ‘a e ngaahi tokoni, pea mo e fakafalala ki he ngaahi tokoni mei muli ka e pehē ki he ‘inivesi, pea ko e fokotu’utu’u ngāue lelei mo maau ‘e malava ke fakahoko ai ‘e he pule’anga ‘a hono fai ‘a e ngaahi tu’utu’uni ‘oku fakatefito ‘i he ngaahi fakamo’oni ‘oku ma’u. Pea ko e ngaahi fokotu’utu’u koia ‘oku ne to e fakapapau’i ai ‘e malava ‘e Tonga ‘o fengaue’aki lelei ‘i he tu’unga fakavahenga, pea ke tohoaki’i ai foki mo e ‘inivesi mei tu’apule’anga, ka e pehē ki he malava ke ma’u ‘a e ngaahi polokalama tokoni fakavaha’a pule’anga.

‘Oku pule’i ‘e he ‘Ofisi ‘o e Pālemia ‘a e ma’u ha ngofua ke ma’u mo ‘atā kia kita ‘a e ngaahi tohi mo e ‘u tu’utu’uni ‘a e Kapineti ‘o fakafou ‘i he Va’a Kapineti & Tu’utu’uni. Ka ‘oku ‘iai pe ‘a e ‘u tohi mo e tu’utu’uni ‘oku tauhi fakapulipuli pe malu ‘i hono natula, pea ko e malava koia ke te ma’u ‘a e ‘u me’a koia ke fakapatonu mo e ‘u tu’utu’uni ‘a e pule’anga kuopau ke fou ia ‘i he ngaahi va’a moe founga ngāue kuo ‘osi fokotu’u. Ko e va’a koia ‘o e Kapineti & Tu’utu’uni ‘oku nau tauhi ‘a e ngaahi lekooti kakato ‘o e ngaahi lao moe tu’utu’uni ‘a e Kapineti pea fakapapau’i ‘oku fakahoko totonu ‘a e ngaahi fakahinohino ki he ‘u potungāue pea mo e ‘u va’a foki.

‘Oku tuku atu ‘e he va’a liliu faka-tisitale ‘a e faingamalie ke ma’u ai ‘a e ‘u sevesi fakatisitale ‘a e pule’anga ‘o fou ‘i he:

• Netiueka Malu ‘a e Pule’anga (SGN)
• ‘U foomu pea mo e ‘u sēvesi ‘i he ‘initaneti
• ‘U founga totongi fakatisitale
• Tokoni ki he ‘u potungāue ‘i he liliu ki he ‘u sisitemi faka-tisitale

‘A’ahi ki he peesi ‘initaneti ‘a e Va’a Liliu Faka-Tisitale ki ha toe ‘u fakamatala ange pea mo lava ke ke ma’u ‘i he ‘initaneti ‘a e ‘u sēvesi ‘a e pule’anga.

Ko e peesi ‘initaneti koia ‘a e ‘Ofisi ‘o e Pālēmia ‘oku hoko ia ko e feitu’u ma’u’anga faka’auliliki ‘a e ngaahi fakamatala ‘a e pule’anga kau kiai ‘a e:

• Ngaahi me’a ‘oku fakamu’omu’a mo e ngaahi fokotu’utu’u ‘a e pule’anga
• Ngaahi palani fakalakalaka fakafonua
• Ngaahi tohi tu’utu’uni
• Ngaahi sevesi fakakomipiuta
• Fakalakalaka fakakolo

‘E lava ke kumi ‘e kinautolu ‘oku ngaue’aki eni ‘i he founga kumi faka e va’a pe ‘elia ‘o e ngaue. Ki ha ngaahi fehuʻi pau, fetuʻutaki ki he potungāue fekauʻakí ʻo fakafou ʻi he fakamatala fetuʻutaki ʻoku ʻoatu ʻi he uepisaití.

‘Oku tauhi ‘e he PMO ‘a e ngaahi ‘ofisi ‘i he ngaahi motu mama’o ‘o fakafou ‘i he kau Kovana mo e kau Fakafofonga ‘o e Pule’anga ke fakapapau’i ‘oku fakahoko ‘a e ngaahi sevesi ‘i Tonga kotoa. ‘Oku ‘oatu ‘e he ‘ofisi takitaha ‘a e:

• Fokotu’utu’u ‘a e pule’anga faka-loto-fonua
• Poupou ki he fakalakalaka ‘a e komiuniti
• Fakafofonga’i ‘a e pule’anga
• Ngaahi sevesi ki hono pule’i ‘o e kelekele
• Pule’i ‘o e Ngaahi Fili Faka-vahenga

‘E vave pē ho’o lava ‘o fakahū atu ‘a e ngaahi kole fakamatala ki he ‘Ōfisi ‘o e Pālēmiá ‘o fakafou ‘i he Hū’anga ‘a e Tangata’i moe Fefine’i Fonua, kau ai ‘a e ngaahi fehu’i fakalao, ngaahi kole fakamatala, mo e ngaahi kole ki ha sēvesi pe ngāue. ‘Oku faka’atā ‘e he sisitemi ko ‘eni ‘a e kau faka’aonga’i eni, ke fakahū ‘a e ngaahi kole ‘oku lava ‘o muimui’i ‘o ha fiema’u ha fakamatala pe ngaahi ngāue ‘oku ‘ikai ke ma’u vave ‘o fakafou ‘i he’etau peesi ‘initaneti pe ‘u me’a fakapepa ‘oku tauhi faka-laipeli.

Ko e ‘u fa’ahinga ‘oe kole ‘e lava ke fakahū atu, ‘oku kau ki ai ‘a e:

• Ngaahi Fakamatala ki he Tu’utu’uni
• Ngaahi Poloseki Fakalakalaka Faka-komiunitī pe Ngaahi Fehu’i
• Fakahoko ‘o e Ngaahi Sevesi Faka-tisitale
• Ngaahi ‘a’ahi faka’ofisiale mo e ngaahi katoanga ‘oku hoko

Ko e ngaahi kole kotoa pē kuo pau ke fakakau ai ‘a e fakamatala totonu mo e fakaikiiki ‘o e founga fetu‘utaki atu. ‘E lava ke fakangatangata ‘a e ngaahi fakamatala ‘e ni‘ihi koe‘uhi ko e ngaahi fakapulipuli faka‘ofisiale pe ngaahi fiema‘u fakapulipuli. Ko e ngaahi kole faingata‘á, ‘e fiema‘u nai ai ha taimi lahi ange ki hono ngāué. Ko e ngaahi kole pau ‘e fiema’u ia ke fakangofua mei he Sekelitali Lahi mo e Sekelitali ki he Kapineti.

• Konisitutone – Ko e lao ma’olunga taha ‘o Tonga ‘oku ne fokotu’u ‘a e fa’unga ngāue ki hono pule’i, kau ai ‘a e fatongia ‘o e Pālēmia ko e ‘ulu ‘o e pule’anga
• Lao Fakapule’anga – Fakamatala’i ‘a e fokotu’utu’u, ngaahi ngāue, mo e ngaahi fatongia ‘o e Pule’anga Tonga
• Lao ki he Fakataha Tokoni – Fokotu’u ‘a e founga ngāue mo e ngāue ‘a e fale alea ‘o Tonga pea mo ‘ene fekau’aki mo e va’a pule
• Lao ki he Ngaahi Fakapulipuli Faka’ofisiale – Malu’i ‘a e ngaahi fakamatala mahu’inga ‘a e pule’anga pea fokotu’u ‘a e ngaahi tu’utu’uni ki hono tokanga’i ‘o e ngaahi naunau fakapulipuli
• Lao ki he Kau ‘Ofisa Fakavahefonua & Kolo – ‘Oku ne fakahokohoko ‘a e faka-fatongia’i ha taha kiha lakanga, ngaahi ngafa, mo e ngaahi fatongia ‘o e kau ‘Ofisa Faka-vahe mo e ‘Ofis Kolo ‘i he pule faka-lotofonua
• Lao ki he Ngaahi Mafai ki ha me’a hoko fakatu’upakē – ‘Oku ne ‘omai ‘a e fa’unga fakalao ki he tali ‘’e he pule’anga lolotonga ‘a e ngaahi tu’unga fakatu’utamaki mo e ngaahi fakatamaki fakanatula
• Lao ki he fetukutuku – Fokotu’u ‘a e ngaahi founga mo e ngaahi mafai ki hono fetukutuku ‘o e kakai ‘o e fonua lolotonga ‘a e ngaahi me’a fakatu’utamaki pe fakatamaki
• Lao Fonos – Pule’i ‘a hono fakahoko ‘o e ngaahi fakataha tuku-fakaholo ‘a e komiunitī mo e ngaahi fokotu’utu’u pule fakalotofonua
• Lao ki he Ngaahi ‘Aho Malolo Fakapule’anga – Fokotu’u ‘a e ngaahi ‘aho mālōlō fakapule’anga faka’ofisiale pea fakaivia ‘a e Pālēmia ke ne fakahā ‘a e ngaahi ‘aho mālōlō makehe
• Lao ki he Ngaahi Fetu’utaki Fakatipilōmētika – Pule’i ‘a e ngaahi fetu’utaki fakatipilōmētika ‘a Tonga mo e ngaahi fetu’utaki faka-vaha’a-pule’anga
• Lao ki he Ngāue Fakapule’anga 2010 – Fa’u mo fokotu’u ‘a e founga ngāue ma’a hono fakangāue’i ‘o e kau ngāue faka-pule’anga, fakahoko pea mo pule’i
• Lao ki he hono Pule’i e Pa’anga ‘a e Pule’anga 2002 – Ngāue’aki ki hono pule’i mo mapule’i ‘a e pa’anga ‘a e pule’anga, ‘u koloa pea mo ‘u mo’ua
• Lao ki he ‘Atita ‘a e Pule’anga 2007 – Fokotu’u ‘a e founga ngāue ki hono ‘atita’i ‘o e ‘u ‘akauni ‘a e pule’anga mo fakapapau’i ‘oku tauhi ‘a e totonu hono ngāue’aki