The Ministry of Trade and Economics (MTED) has established a new job seekers platforms: the Tonga Network of Employment (TEN). TEN is part of the World Bank’s “PINE” initiative, aiming at connecting talents with jobs across Pacific Island Countries.

TEN offers CV creation, job posting, job search, various career resources and message board functions, free of charge. By utilizing the latest Artificial Intelligence technologies, TEN helps users enhance their CVs, companies create more effective job postings, and match job seekers with vacancies more effectively. TEN’s Mentorship Program offers a unique chance for the professional development of local young talents in the region by connecting them with experienced mentors, giving them invaluable insights, and helping them to build networks that propel their careers forward.

The platform includes information on jobs in the private sector as well as Government posts. You can find more information on the TEN website.

ʻE vave ni pe haʻo lava ʻo mamataʻi mo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ngaue foʻou kotoa pe ʻi he puleʻanga ʻo Tonga ʻi he kautaha ʻa e tangataʻi fonua.

Ko e peesi ‘initaneti ko’eni fakataumu’a ki he ngaahi tu’uaki ngaue ‘a e Pule’anga. Katoa ‘a e ngaahi Potungāue, Ngaahi Va’a Ngāue ka e pehē ki he ngaahi Kautaha (MDA) te nau tukuange atu ‘a ‘enau ngaahi fiema’u kau ngāue pea ‘e hoko ia ko e fuofua faingamālie ki he ngaahi Kautaha Taautaha. Ko e peesi ‘initaneti ko’eni ‘e hoko ia ko e faingamālie ki he kau kumi ngāue pea mo e ngaahi Kautaha ke fakapapau’i ‘oku hū kiai e tokotaha kotoa pea pehē ki he kau kumi ngāue.

Lisi Fakalukufua

Lisi Fakalukufua: Ko e Portal ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi tu’uaki ngāue ‘a e MDA. Ko e kinautolu ‘oku nau kumi ngāue te nau lava ‘o mamata’i e ngaahi fiema’u ngāue, ko hono fakaikiiki pea mo e ngaahi tu’unga fakaako ‘oku fiema’u pea mo e ‘aho ke ‘osi kiai e tohi kole ngāue. ‘Oku ne fakapapau’I mai heni ‘a e ngaahi fakamatala ‘oku fiema’ú ‘i he feitu’u pe ‘e taha ‘o fakasi’isi’i ai ho fekumi he ngaahi uepisaiti kehekehe.

Fakahū mai heni ho’o CV

Ko e kau kumi ngāue ‘e lava ke fakahū hangatonu mai ho’o mou CV ‘o malava ke sio kiai ‘a e MDA ‘i he taimi ‘oku tatau ai ho’o taukei mo e ngaahi me’a ‘oku nau fiema’u. Fakapapau’i ‘oku liliu ho CV ki he fakamuimui taha ho ako, taukei mo e ngaahi fakamatala ke ‘i ai ha’o faingamālie ki he taimi e fili ai ki he taimi faka’eke’eke.

Kumi ngāue ‘i he totonu

Ko e portal ko’eni ‘oku ‘asi ai e fotunga ke faka’ataa koe ke sivisivi’i ‘a ho’o kumi ngaue ‘o ngaue’aki ‘a e ngaahi lea fakatefito ki ho’o kumi ngaue. ‘E tokoni ‘eni ke vave ‘a ho’o kumi e ngaue ‘oku fakatefito ki ho’o taukei mo ho’o tu’unga fakaako ‘i he ngaahi sekitoa kehekehe. Ko hoʻo maʻu pē ha ngāue feʻunga, ʻe ʻoatu ʻe fakamatala kakato fakaikiiki ʻo e ngāué ki he ngaahi fatongiá, ngaahi tuʻunga fakaako ʻoku fiemaʻú, mo e ngaahi meʻa mahuʻinga kehé pē.

• ‘Oku totonu ke fakakau ‘i ho’o CV ‘a e fakaikiiki e fetu’utaki atu, tu’unga fakaako, ko ho’o taukei ngāue, mo e ngaahi tohi fakamo’oni ako.
• Fakapapau’i ‘oku fokotu’utu’u pea ke faka’ilonga’i lelei mai ‘a e ngaahi taukei fe’unga mo e ngaue.
• Ko e fakahu mai ‘a e ngaahi fakamatala loi ‘e fakata’e’aonga’i ia.
• Ko e ngaahi fatongia ‘e ni‘ihi ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi fakangatangata kiai, ko ia vakai‘i ma‘u pē ‘a e tu‘uaki ngāue paú ki ha ngaahi fakangatangata fakalao pe fakapalofesinale.

‘I ho’o hoko ko ha tokotaha ngaue faka-Pule’anga ‘i Tonga ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi monu’ia ‘e tokoni mo poupou ki ho’o tu’unga fakapa’anga, lelei fakalukufua, mo e fakangāue. ‘I lalo ko e ngaahi tefito’i monu’ia ‘o e ngaue faka-Pule’anga.

Ngaahi Monu’ia Mālōlō

• Pa’anga Mālōlō ‘a e Kau Ngāue Fakapule’anga: ‘Oku ‘otomētiki pē ‘a e lesisita ‘a e kau ngāue ‘a e Pule’anga ki he Pa’anga Mālōlō ‘a e Kau Ngāue Fakapule’anga, ‘a ia ‘oku pule’i ia ‘e he Lao ki he Pa’anga Mālōlō ‘a e Kau Ngāue Fakapule’anga. Ko e vahevahe ‘o e tokoni ‘oku 5% mei he kau ngaue pea 10% mei he Pule’anga.
• Ngaahi Tokoni Tau‘atāina: ‘E lava ke toe fai ‘e he kau ngāué ha ngaahi tokoni tau‘atāina kehe, ‘o ‘ikai ha fakangatangata ki he lahi ‘o e pa‘anga ‘e lava ke nau foakí.
• Totongi Penisoni: ‘Oku taau ke kamata to‘o ‘e he kau ngāue fakapule‘angá ‘enau penisoní ‘i honau ta‘u 60. ‘E lava ke ‘ataa ki mu‘a ‘a e kau ngāue fakakautaú ‘o makatu‘unga ‘i he ngaahi tu‘utu‘uni pau ‘o e ngāué. ‘I he mālōloóN, ‘e lava ke to‘o ‘a e totongi ko ha pa‘anga fakalukufua.

Ngaahi Nō mo e Ngaahi Koloa Fakapa’anga

• Polokalama Nō iiki: ‘E malava he kau ngāue faka-Pule’ánga ke kole ha nau nō ‘o malu’i’aki ‘enau pa’anga vahenga mālōlō. Ko e ngaahi nō ko’eni ‘oku angamaheni pe ki he fakataau taha, hangē ko e nō ke fakalelei’aki e fale nofo’anga. ‘Oku tā e nō he ta’u ‘e 4 mo e totongi tupu ‘o kamata’aki e 5.5%.
• Nō ‘a e Ngaahi Kautaha Faka-Pule’anga: Ko e ngāue ‘oku nau ngāue he ngaahi Kautaha Faka-Pule’anga ‘oku ‘ataa kenau nō ki he ngaahi poloseki ‘oku lalahiange hangē ko e kumi me’alele pea ko e ‘inivesi he ngaahi langa fakalakalaka.

Kautaha Nō fakatahataha ‘a e Kau Ngāue Faka-Pule’anga

• Ko e Kautaha nō fakatahataha ‘a e kau ngāue faka-Pule’anga ‘oku nau faka’ataa mai ‘a e ngaahi ngāue fakapa’anga ‘o kau ai e ‘akauni fakahū pa’anga, nō taautaha mo e ‘inivesi koloa, tautefito ki hano fa’u ke taau pea mo e kau faka-Pule’anga. ‘Oku tokoni ki he kau ngāue ki hono leva’i ‘enau ngaahi fakapa’anga í hono ‘omai e ngaahi totongi tupu fe’au’auhi mo ha founga faingofua ki he tā fakafoki.

Malu’i Mo’ui mo e Ngaahi totonu ki he livi

• ‘Oku ma’u he kau ngāue faka-Pule’anga ‘a e malu’i mo’ui kakato ko e konga ‘enau ngaahi monu’ia. ‘Oku totongi he malu’i ko’enií ‘a e ngaahi tokoni fakafaito’o kiate kinautolu mo’enau fāmili.

‘Oku ‘i ai foki mo e totonu ‘a e kau ngāue fakapule’anga ki he ngaahi monu’ia mālōlō lahi, ‘o kau ai ‘a e:

• Mālōlō Fakata’u
• Mālōlō Fa’ele (kau ai ‘a e ngaahi monu’ia fakafa’ē mo e tamai)

Pau ‘a ho’o Ngāue mo e Fakalakalaka Fakapalofesinale

• Ngaue tu’uma’u: Ko e ngāue ma’ae Pule’anga ‘okú ne ‘omai ‘a e pau ‘a ho’o ngāue taimi loloa, ‘o malu’i ‘a e kau ngāue ‘e he ngaahi lao ngāue mo e ngaahi tu’utu’uni ‘a e PSC.
• Ngaahi Polokalama Ako: ‘Oku ma‘u ‘e he kau ngāue faka-Pule‘angá ‘a e ngaahi polokalama fakalakalaka fakapalofesinale kehekehe ‘a ia ‘e tokoni‘i ai kinautolu ke fakalakalaka ‘enau taukeí mo fakalakalaka ki mu‘a ‘enau ngāué. ‘Oku kau heni ‘a e ngaahi ako fakataki, langa hake ‘o e ngaahi taukei fakatekinikalé, mo e ngaahi ako he ngaahi sekitoa kehekehe.

‘I ho’o ngāue’aki ‘a e peesi portal kumi ngāue ‘e lava ke ke ‘ilo’i ‘a e ngaahi faingamālie fo’ou, pule’i ho’o ngaahi tohi kole, fakapapau’i ‘oku faingofua hono ma’u ho CV he ngaahi MDA kotoa pe. Fakapapau’i ke ke vakai’i ma’u pe ‘a e portal ke muimui’i ‘a e ngaahi tu’uaki ngāue fo’ou mo e ngaahi ‘aho ke ‘osi ai. ‘I ho’o kau ki he ngāue faka-Pule’anga, ‘oku ‘ikai ngata pe ‘i ho’o ma’u ‘a e ngaahi monu’ia fakapa’anga mo fakafo’ituitui kehekehe pea mo e faingamālie ke langa hake ha ngāue ‘oku pau pea mo lelei ‘i he ngaahi sekitoa faka-Pule’anga ‘a Tonga.